De geallieerden starten op 6 april 1945 bij Coevorden de laatste etappe van hun offensief in Drenthe, Groningen en Friesland. Een maand later mondt die strijd uit in de Duitse capitulatie op 5 mei. In de achtdelige tv-serie '60 Jaar na Dato' komen mensen uit Noord-Nederland aan het woord, die deze woelige periode in de geschiedenis zelf hebben meegemaakt.
Hoe waren die laatste oorlogsmaanden als lid van de Knokploeg Noord-Drenthe, als onderduiker in Stadskanaal, als kampbewoner of als gewone burger? Op welke manier trokken Canadese soldaten Kamp Westerbork binnen, hoe was de landing van de Franse para's tussen Smilde en Appelscha, hoe hard was de strijd om de stad Groningen en hoe lang hielden Duitse troepen nog stand op de Waddeneilanden? Een persoonlijke geschiedenis van de bevrijding van Noord-Nederland, opnieuw beleefd door de ogen van Drenten, Groningers en Friezen, ondersteund met authentieke beelden.
'60 Jaar na Dato' is in 2005 met geld van het Prins Berhardhard Cultuurfonds, voor de drie Noordelijke regionale omroepen gemaakt door Castel Media.
Hoe gauw passen we ons aan.
In aflevering 1 maken we kennis met die mensen die in de hele serie als ooggetuige aan het woord komen. Mensen als Bennie Kosses uit Stadskanaal, Frans Hofstede uit Leeuwarden, Henk Vonk uit Meppel, Gerrit Veldman uit Zuidlaren, Siert Gravendaal-Tammens uit Groningen en Carolien Oldeburger-Kats uit Westerbork. In vogelvlucht passeert een overzicht van hoe de bevrijding van Noord-Nederland is verlopen. Voor de bevrijding van Noord-Nederland worden twee infanteriedivisies en een tankdivisie ingezet. De Derde Canadese Infanteriedivisie opereert op de linkervleugel en bevrijdt Friesland. De Tweede Canadese Infanteriedivisie richt de aanval op Groningen richten, terwijl de Poolse Tankdivisie het oostelijk deel van Noord-Nederland zuivert van de Duitsers. Binnen enkele weken zijn Overijssel, Drenthe, Friesland en Groningen bevrijd.
Dat doe je gewoon!
In deze aflevering staat de Jodenvervolging centraal. Eind 1941 begint de feitelijke deportatie als alle buitenlandse Joden - waarvan de meeste Duitse vluchtelingen waren - zich moeten melden voor ‘vrijwillige emigratie’. En begin 1942 wordt de eerste groep Nederlandse Joden uit Amsterdam overgebracht naar speciale joodse werkkampen. In juli 1942 wordt het kamp Westerbork door de Duitsers ingericht als Polizeiliches Durchgangslager. (In 1939 was dit kamp door de Nederlandse overheid opgericht om gevluchte Duitse Joden onderdak te geven.) Er gaan 93 treinen naar het Oosten. Dat duurt tot 13 september 1944. Dan vertrekt de laatste trein naar Bergen-Belsen. Bijna 107.000 Joden, Sinti en Roma en tientallen verzetsstrijders, zijn via Westerbork naar het Oosten weggevoerd, meestal naar Auschwitz.
We zijn er in gerold!
Piet Veeninga uit het Friese Aalsum vertelt over de wapendroppings bij Dokkum. Bij wapendroppings op de heidevelden van Drenthe worden verzetsmensen gevangen genomen en naar het Huis van Bewaring in Assen gebracht. Ook pakken de Duitsers na verraad tientallen andere verzetsstrijders op. Velen staat de doodstraf te wachten. Hun kameraden besluiten dat ze bevrijdt moeten worden. De knokploeg Noord-Drenthe schrijft op 11 december 1944 geschiedenis met de overval op het Huis van Bewaring in Assen. De overval is door de bevrijding van bijna 30 verzetsstrijders een succes. Het meest spannende moment is dat een vrachtauto na de overval niet start. Verzetsmensen duiken onder in de bossen van Appelscha en oud-verzetsman Gerrit Veldman neemt ons in deze aflevering mee naar die plek.
We voelden ons in één keer ontzettend sterk!
De bevrijding komt steeds dichterbij. Op 6 april trekken de Canadezen bij Coevorden de provincie binnen. De Joodse Carolien Oldenburger-Kats wacht in het kamp vol spanning op de bevrijders. Zes weken voor de bevrijding wordt ze opgepakt. Ze vertelt over de bevrijding van het kamp. Daaraan vooraf zijn er felle gevechten in Hooghalen. En ook Franse parachutisten vechten mee bij de bevrijding van Drenthe. Ze landen op 7 en 8 april 1945. Het doel van Operatie Amherst is om in korte tijd een flink aantal bruggen en strategisch belangrijke doelen op de Duitsers te veroveren. Zo steunen ze de naderende pantserwagens van het geallieerde leger bestaande uit Canadese en Poolse legereenheden. Die stoten zonder al te grote problemen door tot diep in Groningen. Vanuit Noord-Nederland liggen de belangrijke Duitse havensteden binnen het bereik van de geallieerden.
De hele stad staat in brand!
Op vrijdag 13 april 1945 is Drenthe bevrijd, maar Friesland en Groningen nog niet. De Canadese troepen zijn op weg naar de stad Groningen. Daar volgen drie dagen van zware gevechten tegen een vijand die niets te verliezen heeft. Bert Boon, Gerard Hoogeboom en Jan Bronda maken in de stad de gevechten mee. Maandagmiddag 16 april wordt het hopeloze verzet gebroken en ligt een deel van Groningen in puin. De grootste schade in de stad wordt toegebracht aan de noord- en oostwand van de Grote Markt, die na de oorlog volledig worden herbouwd. Er zijn veel beelden uit die tijd bewaard gebleven, gemaakt door het Canadese leger en te zien in deze aflevering.
Zou nu alles weer zo gewoon worden?
Op vrijdag 13 april rijden de eerste Canadezen bij Appelscha Friesland binnen. De binnenlandse strijdkrachten bewaken de bruggen en melden de Canadezen waar Duitsers zich bevinden en waar ze heen trekken. Op veel plaatsen wordt gevochten tussen de BS en de Duitsers. Henk Vonk van de knokploeg uit Meppel is aan het eind van de oorlog in Leeuwarden terechtgekomen. Ton Hofstra verzamelt in die tijd in Sneek alles wat met de oorlog te maken heeft en ze toont in deze aflevering plakboeken vol materiaal. Bij Makkum wordt op 18 april nog hevig gevochten. Hier bevinden zich Duitsers die zich nog niet willen overgeven. Woensdagmiddag om drie uur is het gevecht afgelopen. De Duitsers geven zich over en Friesland is, op de Waddeneilanden na, bevrijd.
Wat een mooie kerel?
Omdat de geallieerden overal in Friesland oprukken, vluchten veel Duitsers met schepen naar de haven van West-Terschelling. Na de bevrijding van de stad Groningen op 16 april duurt het nog ruim twee weken voordat ook het noorden en oosten van Groningen bevrijd zijn. De slag om de "Delfzijl pocket" begint zo rond de 15e april, als de bevrijders vanuit het westen en zuiden Delfzijl en het plaatsje Holwierde naderen. De ‘Marine Flak-batterie van Nansum’ beschermt de stad Emden tegen geallieerde bommenwerpers. De bunkers maken deel uit van de luchtverdediging van Emden. Naarmate de bevrijders dichterbij komen, krijgen dorpen en vooral veel boerderijen in wijde omgeving en Holwierde zwaar te lijden onder het vuur van deze stelling, zo vertelt Corrie Kool. De slag duurt tot 2 mei. Het verzet is echter zinloos, want op 8 mei is voor Duitsland en heel Europa de oorlog voorbij. Voor het eiland Terschelling ligt dat volgens ooggetuige Aldert Bloem anders: pas op 29 mei arriveren 'de Tommies'.
Dat vergeet ik nooit meer!
Alles wat vijf jaar lang niet mocht mag nu weer, want de Canadezen zijn gekomen. Het is een tijd van dansen en gek doen, zo blijkt.
De geallieerden starten op 6 april 1945 bij Coevorden de laatste etappe van hun offensief in Drenthe, Groningen en Friesland. Een maand later mondt die strijd uit in de Duitse capitulatie op 5 mei. In de achtdelige tv-serie '60 Jaar na Dato' komen mensen uit Noord-Nederland aan het woord, die deze woelige periode in de geschiedenis zelf hebben meegemaakt. 
