De exacte aantallen zijn niet bekend, maar naar schatting 16 tot 25 duizend Joden proberen tijdens de Duitse bezetting in Nederland te overleven door onder te duiken. Meer dan 8000 worden opgepakt, verraden en alsnog gedeporteerd. Van al die onderduikers kennen we eigenlijk maar één verhaal: dat van Anne Frank.
Andere onderduikers zijn vooral Nederlandse mannen van boven de 18. Ze worden verplicht om als dwangarbeider te gaan werken in fabrieken in Duitsland. Als je daaraan wilt ontkomen moet je onderduiken. Dat geldt ook voor mensen die zich actief verzetten tegen de bezetter.
De grote afgelegen bossen van Drenthe bieden goede schuilplaatsen. In de natuurlijke beschutting van het bos worden hollen gegraven en afgedekt met takken. Zo kan niemand zien dat er mensen in het hol zitten. De onderduikersholen zijn erg primitief. De mensen zitten opgesloten in een kleine ruimte van ongeveer 6 bij 3 meter. Vanwege de kans om opgepakt te worden mogen ze er zelden uit. In de winter, zonder enige vorm van verwarming, is het ijskoud.
Veel onderduikersholen worden door de natuur heroverd. De bekendste bewaard gebleven holen zijn te vinden in het Valtherbos bij Valthe en in het Wapserzand bij Diever. Ook andere holen worden door de jaren heen hersteld.
Ontduikers in Alteveer
Holen ontdekt bij Odoorn
In de bossen bij Odoorn zijn het voorjaar van 2014 twee onderduikersholen ontdekt. De Oringers die hier in de Tweede Wereldoorlog zaten, wisten zo aan tewerkstelling in Duitsland te ontkomen.
De 80-jarige Tinus Huizinga uit Emmen ontdekte de holen en probeerde eerst overlevenden op te sporen voordat hij ermee naar buiten kwam. Eén hol ligt in de buurt van het Schoonmeer. De plek van het tweede hol moet geheim blijven, omdat er een dassenburcht in zit.
De speurtocht naar van Huizinga naar overlevenden werd geen succes, want alle ex-onderduikers bleken inmiddels overleden. Familieleden bevestigden wel dat de holen werden gebruikt als verstopplaats voor de Duitsers. Ook Staatsbosbeheer meldt dat het vrijwel zeker om onderduikersholen gaat. Huizinga hoopt dat Staatsbosbeheer een informatiebord bij een van de onderduikersholen wil plaatsen.
