De familie Bruins in Vlagtwedde is arm, evenals de meeste mensen uit het veenkoloniale gebied dichtbij de Duitse grens Net voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, besluiten de twee oudste broers om uit de NSB te stappen, maar Derk-Elsko en zijn oudere broer Siert blijven wel lid en melden zich aan bij de WA (geüniformeerde tak van de NSB) en later de Nederlandsche SS.
De broers worden ingezet aan het Oostfront. Op 23 augustus 1944 wordt Derk-Elsko (foto) onderscheiden met het Ridderkruis als Geschützführer van een een Sturmgeschütz anti-tank kanon, voor het vernietigen van minimaal twaalf Russische tanks tijdens de Slag om de stad Narva in Estland en de terugtocht naar de Tannenbergstellung. Dit is de hoogste militaire onderscheiding voor het vechten tegen de Russen. Achter de Tannenbergstellung proberen de restanten van de brigade 'Nederland' zich te herstellen van de zware klappen die het Rode Leger uitdeelt. .Zijn regiment ging niettemin nagenoeg volledig ten onder. In februari 1945 wordt Bruins bevordert tot de rang van SS-Oberscharführer.
Na de capitulatie wordt Derk-Elslo Bruins door Canadezen gevangen genomen en naar Nederland gebracht. Hij ontsnapt naar Duitsland en trouwt daar in 1950 en krijgt zo de Duitse nationaliteit, waardoor inb 1955 vervolging wordt gestaakt. De succesvolle zakenman Derk-Elsko Bruins overlijdt op 5 februari 1986 in een ziekenhuis in Gerolstein,
Siert Bruins
Zijn broer Siert Bruins raakt in Rusland gewond en belandt uiteindelijk in Delfzijl bij de Sicherheits Dienst. Hij oefent in de omgeving van Delfzijl zijn terreur uit.
Ook Bruins vlucht vanuit gevangenschap - beroofd van zijn Nederlanderschap - naar Duitsland. In 1949 wordt hij bij verstek ter dood veroordeeld voor de moorden op de 37-jarige boer Aldert Dijkema en de Joodse broers Laas en Meijer Sleutelberg in Farmsum. Zijn doodvonnis wordt later omgezet in levenslang
Verzetsman Dijkema - die Joodse onderduikers helpt - wordt in de boerderij van zijn ouders in het Groningse Bierum opgepakt. Bruins en zijn Duitse kompaan SS-Oberscharführer August Neuhäuser zetten Dijkema in de nacht van 21 op 22 september 1944 in een auto en rijden richting Appingedam. Onderweg geven ze hem de opdracht uit te stappen. "Geh mal eben pissen", zeggen ze tegen hem. Dijkema loopt weg, en wordt volgens het vonnis uit 1949 door beide mannen minstens vier keer in zijn rug geschoten. Volgens Bruins heeft alleen Neuhäuser geschoten. Hij bevestigt wel dat hij er bij is geweest.
August Neuhäuser
August Neuhäuser overlijdt in 1985, 73 jaar oud. Aan het einde van de oorlog valt de in Dortmund geboren elektricien in Britse handen. Die dragen hem in 1946 over aan Nederland, waar hij zestien jaar cel krijgt voor onder andere de moord op Aldert Dijkema (foto). 'Bruins en Dijkema liepen bij de auto vandaan. Ik bleef achter. Het was erg donker, dus ik zag ze al snel niet meer. Even later hoorde ik twee schoten en kwam Bruins alleen teruggelopen. Ik heb het lijk van Dijkema niet gezien.' Een jaar later in 1949 legt Neuhäuser toch een regelrechte bekentenis af. Samen met Bruins heeft hij de 36-jarige Dijkema doodgeschoten, vertelt hij dan. 'Ik mikte op zijn hoofd en heb twee keer geschoten. Net als Bruins.'
Neuhäuser maakt in de oorlogsjaren net als Bruins jacht op verzetsmensen. Op 9 september 1944 schiet Neuhäuser op een boerderij in Bierum verzetsman Aldert Derk Omta (65) dood. Omta's zoon Fokko helpt onder meer mee met de verspreiding van Trouw, in'43 opgericht als illegale verzetskrant. Aldert Derk weigert te vertellen waar zijn zoon verstopt zit en wordt ter plekke doodgeschoten. Diezelfde dag nog krijgt Neuhäuser opdracht de gearresteerde verzetsman Ruurd de Bruin (45) om te brengen. Neuhäuser rijdt 's nachts - alleen of met collega's - naar Holwierde, waar De Bruin wordt doodgeschoten en in een kanaal gedumpt.
In oktober '44 staat Neuhäuser meerdere keren aan het hoofd van executiepelotons. Onder zijn leiding worden op 5 oktober de verzetsmannen Jan Huitzing (24), Jan Sangers (33) en Meint Veninga (47) uit Hoogezand doodgeschoten. En hij stelt een executiepeloton samen om verzetsstrijder Baltes Timmer (30) te fusilleren. 'Ik heb hem persoonlijk het genadeschot gegeven', zei Neuhäuser in 1949. Bruins behoort tot het executiepeloton.
Tijdens de opmars van de Canadezen naar Delfzijl trekken de Duitsers zich in april 1945 terug uit Appingedam en verschansen zich in de stelling Delfzijl. Een van hen ontdekt op dinsdag 24 april de ondergedoken broers Lazarus en Meijer Sleutelberg. Ze worden opgebracht naar de SD-Dienststelle in Delfzijl en 's nachts voor hen zelf gegraven graf doodgeschoten door Bruins en Neuhäuser. (Hun moeder Judikje is dan al in maart 1943 in Sobibor overleden en vader Borach een maand later in Westerbork.) De daders nemen de laatste boot naar Emden, de twee graven worden nooit gevonden.
Bruins leidt na zijn vlucht onder de naam Siegfried Bruns een onopvallend bestaan leidt. Soms gaat hij, verstopt in de achterbak van een auto, op bezoek bij zijn moeder in Assen. In de jaren zeventig wordt Bruins in Altenbreckerfeld opgespoord door Klaas van Wier en Kees Kreemer, leden van de Groninger Groep (particuliere speurders) en Simon Wiesenthal. Ze ontdekken dat een zekere Siegfried Bruns eigenlijk SS-er was en Siert Bruins heet.
De Duitse justitie stelt zelf vervolging in wegens moord op de broers Sleutelberg en in 1980 krijgt Bruins samen met zijn oud SD chef August Neuhauser zeven jaar cel. De Duitse justitie beschuldigt de statenloos bevonden Bruins (92) in 2013 ook van de moord op de 36-jarige verzetsstrijder Aldert Klaas Dijkema, in september 1944 bij Appingedam. De eis is levenslang. De 97-jarige zus van Dijkema, mede-aanklager Aukeline Blokzijl uit Hoogeveen, vindt dat hij niet de cel meer in hoeft, huisarrest is voldoende.
De rechtbank in het Duitse Hagen velt op 8 januari 2014 geen oordeel over Bruins. De rechter stelt dat er te veel onduidelijkheid is. Er kunnen bijvoorbeeld geen getuigen worden gehoord. Volgens de rechter is wel vastgesteld, op basis van getuigenissen op papier, dat Bruins verzetsstrijder Aldert Klaas Dijkema heeft doodgeschoten. Dat zou doodslag betekenen, maar dat delict is verjaard. Of sprake is van moord op een nietsvermoedend slachtoffer, kan volgens de rechter niet meer worden achterhaald. Er is nu geen bewijs, ook doordat er geen getuigen meer in leven zijn, is haar redenering. Dat is wrang voor de nabestaanden, juist omdat de Duitse justitie jarenlang weigert om oorlogsmisdadigers voor moord te vervolgen.
De aanklager kondigt in eerste instantie aan in beroep te gaan, maar ziet daar later van af. Daarmee ontloopt Bruinsma definitief een celstraf. Bruins overlijdt op 28 september 2015 op 94-jarige leeftijd en wordt in besloten kring begraven. Hij neemt het geheim over de plek van de graven van de broers Sleutelberg mee zijn graf in.
Neef wil Beul van Appingedam in de ogen kijken RTV Noord
