Verzet en verraad

Jack Kooistra vindt Luitjens


De Friese Wiesenthal en Hunting Jack zijn enkele bijnamen van de 79-jarige oud-nazi-jager Jack Kooistra uit Leeuwarden. In 2009 verschijnt een biografie.

In de jaren zestig begint Kooistra met zijn jacht naar oud-nazi's. Hij weet uiteindelijk ongeveer honderd oud-nazi's en collaborateurs te traceren, onder wie Nederlandse SS'ers als Adolf de Man, Klaas Epskamp, Gerardus Weimar en Herbertus Bikker. De namen van zijn 'slachtoffers' worden willekeurig gekozen. 'Ik haalde ze gewoon uit de rechtbanklijsten. Ik keek dan wat de persoon in kwestie had gedaan en of de persoon nog juridisch kon worden vervolgd.’


Kooistra beschikt over een enorm archief, resultaat van veertig jaar speuren en wroeten. Veel materiaal krijgt hij na de oorlog van teleurgestelde opsporingsambtenaren die zien dat de Nederlandse overheid amper interesse heeft in het zoeken naar gevluchte oorlogscriminelen. In zijn huis heeft hij bakken gevuld met 1 00000 kleine kaartjes met daarop de namen van evenzovele oorlogsslachtoffers. Hij verzamelt de namen van 50000 Duitse soldaten en gesneuvelde Nederlandse SS'ers. Elf meter archief.

Een van Kooistra's belangrijkste wapenfeiten, waarop hij trots is, is de opsporing van ex-landwachter Jacob Luitjens. In de jaren tachtig onthult de journalist - na een onderzoek samen met zijn collega Jelte Mulder van de Leeuwarder Courant - de verblijfplaats van Luitjens, alias 'de schrik van Roden'. De oorlogsmisdadiger, kort na de oorlog veroordeeld tot levenslang, slijt zijn dagen in het Canadese Vancouver. Jacob Luitjens heeft onderduikers en verzetsstrijders verraden en twee mensen gedood. Kooistra komt hem in 1989 op het spoor. Kooistra: 'Hij wist na de oorlog te ontsnappen en emigreerde naar Canada. Ik ben tien jaar bezig geweest om deze man naar Nederland te krijgen. Uiteindelijk is hij in Assen veroordeeld tot een gevangenisstraf en heeft hij 2,5 jaar gezeten.' 

Nazi's opsporen doet Kooistra bij het verschijnen van de biografie niet meer, maar het oorlogsarchief blijft een passie. 'Ze zijn bijna allemaal gestorven en de zaken zijn verjaard.' Wel kijkt de oud-nazi jager anders tegen de Tweede Wereldoorlog aan. 'Ik ben milder geworden, ik zie niet alles meer zwart-wit'', is een bekentenis van Kooistra uit zijn biografie.

Meerdere journalisten willen een biografie over hem schrijven. Nooit geeft hij toe, totdat de hoofdredacteur van het Friesch Dagblad zegt dat de tijd ervoor rijp was. De biografie De hardloper is geschreven door Klaas Jansma. 'Ik doe elke dag aan hardlopen', zo verklaart Kooistra de titel. Vanwege zijn werk is de nazi-jager verschillende malen bedreigd. 'Mijn vrouw is tweemaal met de auto van de weg gedrukt. Toch zwichtte ik niet voor het geweld. Ik ging door.'

Kooistra is 43 jaar rechtbankverslaggever voor het Friesch Dagblad. Hij stopt daarmee in oktober 2011 als hij 81 jaar is.

Nazi-jager Jack Kooistra stop er mee (maart 2010)