Tijdens de Tweede Wereldoorlog vliegen acht Drenten in dienst van de Royale Air Force, de Britse luchtmacht.
De Marine Luchtvaartdienst (MLD) slaagt er in 1940 in om een redelijk aantal mannen en acht tweemotorige Fokker-watervliegtuigen naar Engeland te vluchten.
Op 22 mei 1940 arriveren zij op de RAF basis Calshot. In augustus 1940 volgde de oprichting van de squadrons 320 Dutch Squadron RAF en 321 Dutch Squadron RAF met respectievelijk Fokkers T-VIIIW en Avro Ansons-toestellen. Die worden ingedeeld bij het Britse Coastal Command.
320 Dutch Squadron
Na eerst nog met Hudsons gevlogen te hebben, komt de grote verbetering als het 320-squadron de beschikking krijgt over B25 Mitchell vliegtuigen en wordt ingedeeld bij de 2nd Tactical Air Force van de RAF.
Op 17 augustus 1943 voert 320 Dutch Squadron RAF zijn eerste bombardement uit op de rangeerterreinen van Calais. Dit is het begin van 3500 missies waarbij 140 man om het leven komen.
Vlieger-waarnemer Albert Otten uit Smilde, vliegtuigtelegrafist Tonnis Jacob Gast uit Assen, vlieger Dirk de Koning uit Meppel en vlieger-waarnemer Wildrik de Groot uit Emmen behoren tot deze groep, die al vanaf mei 1940 strijdt levert met de Duitsers. De gelederen worden aangevuld met Engelandvaarders, zoals boorschutter Hendrik Harsevoort uit Assen, vlieger-waarnemer Bruin Tammes uit Zuidlaren en vlieger Gebines La Hei uit Assen. Officier vlieger-waarnemer Jan Roelof Schuiling uit Anloo komt over uit Nederlands-Indië.
Het duurt tot 1943 duren voor er met het 322 Squadron een Nederlands Squadron met jachtvliegtuigen wordt opgericht. Deels zijn het mensen van 320 die de overstap maken, Engelandvaarders en mannen uit andere krijgsmachtonderdelen. Nederlandse piloten halen 32 Duitse vliegtuigen neer en nemen deel aan honderden bombardementsvluchten. De RAF bestaat aan het eind van de oorlog uit bijna een miljoen mensen. Van de 900 Nederlanders bij de luchtmacht hebben er ongeveer 650 daadwerkelijk deelgenomen aan operaties; bijna 235 van hen sneuvelen.
Hendrik Harsevoort, Tonnis Jacob Gast en Gebines La Hei
Kok Hendrik Harsevoort gaat in 1938 bij de marine. In mei 1940 komt hij met een schip in Zweden terecht. Het duurt tot 1942 voordat vanuit Zweden de overtocht naar En geland wordt gemaakt. Eind 1942 heeft hij zijn trainingen als schutter afgerond en treedt hij in dienst van het 320 squadron. Bijna een maand na zijn komst bij 320 overleeft hij met een daardoor zwaar beschadigde Hudson-bommenwerper boven de Nederlandse kust een botsing met een Duits toestel.
Om de Britse en Canadese troepen luchtsteun te verlenen in de buurt van het plaatsje Gelder worden op 9 februari 1945 42 Mitchells samengebracht, waaronder 17 Nederlandse met daarin ook Hendrik Harsevoort. Hij verongelukt die dag als twee Mitchell-bommenwerpers opstijgen van het Brusselse vliegveld Zaventem en elkaar kort daarna raken. Sommige inzittende weten zich met parachutes te redden.
In de nacht van 26 op 27 januari 1943 worden vier Hudsons uitgezonden om een Duits konvooi aan te vallen. Een toestel, met daarin Tonnis Jacob Gast, wordt bij Terschellingerbank waarschijnlijk het slachtoffer van Duits afweervuur (FLAK). Van het toestel en de vier bemanningsleden is niets meer vernomen.
Sergeant Gebines La Hei treedt op 28 maart 1944 in dienst van de RAF, nadat eerst gevaren heeft. Zijn opleiding tot piloot duurt langer dan de oorlog. In juli 1945 is het zover. Vanaf september vliegt hij korte tijd bij het 320 Squadron. Op 14 februari 1946 verongelukt hij tijdens een solo-trainingsvlucht met zijn Mosquito. Ter hoogte van West Hartlepool stort zijn vliegtuig in de Noordzee en hij verdrinkt. La Hei ligt begraven in Londen.
Dirk de Koning aan boord van legendarische 'Flight 777'
KLM-piloot Dirk de Koning krijgt op 15 juni 1942 als eerste luitenant gedetacheerd bij het R.A.F. 320 Squadron uit handen van prins Bernhard het vliegerkruis.
Als co-piloot op een DC3, de Ibis, overleeft hij eind 1942 bij Land’s End met een gebroken roerkabel en vol kogelgaten een aanval van een Messerschmitt Bf 110. De Ibis keert op 10 mei 1940 terug naar Amsterdam, maar vanwege de Duitse inval vliegt het toestel naar Engeland. Op 25 juli 1940 wordt de registratie van de Ibis gewijzigd in G-AGBB en wordt de oranje Ibis overgeschilderd in camouflagekleuren en vliegt daarna in Engelse dienst.
Op 19 april 1943 wordt de Ibis weer door Duitse jachtvliegtuigen beschoten, en ook nu loopt het goed af. Naar alle waarschijnlijkheid is geboren Drent De Koning de enige civiele piloot ter wereld die op een reguliere lijndienst twee afzonderlijke aanvallen van de Luftwaffe overleeft. Maar er volgt nog een derde...
Op 1 juni 1943 vliegt de 28-jarige De Koning met de Ibis op BOAC-vlucht 777a van Lissabon naar Bristol. Het toestel wordt neergeschoten door acht Duitse JU 88's en stort met 13 passagiers neer in de Golf van Biskaje.
De Duitsers noemen het neerhalen van een burgertoestel een vergissing. Maar mogelijk dachten de Duitsers dat Winston Churchill aan boord was. Dat was niet zo, maar wel de beroemde Gone with the wind-filmacteur Leslie Howard. Howard maakt tijdens de oorlog anti-Duitse films en radio-uitzendingen. Tot woede van de Duitse propagandaminister Joseph Goebels. Howards manager Alfred Chenhall had overigens een fysieke gelijkenis met Churchill, terwijl Howard lang en dun was, net zoals Churchills bodyguard Walter H. Thompson.
Misschien is de aanwezigheid van diplomaat Wlfred Israel wel de echte reden voor de aanval. Hij smokkelt met hulp van zijn Duits en Engelse paspoort Joodse kinderen door Frankrijk naar Spanje .Verschillende historici denken dat Howard op een geheime missie was gestuurd om ervoor te zorgen dat het door dictator Franco geregeerde Spanje zich zou aansluiten bij de gewapende strijd van Duitsland en Italië tegen de Geallieerden.
Hoe dan ook: het neerhalen van het toestel van De Koning blijft een spannend mysterie. De Koning wordt nogmaals postuum het vliegerkruis toegekend. Leslie Howard wordt als gesneuvelde oorlogsheld geëerd met een monument in Spanje. Op sculptuur in Cedeira staan de namen van alle slachtoffers van vlucht 777.
De jacht van de Duitsers op Howard wordt beschreven in het boek ‘Flight 777’.
Het duurt tot 1943 duren voor er met het 322 Squadron een Nederlands Squadron met jachtvliegtuigen wordt opgericht. Deels zijn het mensen van 320 die de overstap maken, Engelandvaarders en mannen uit andere krijgsmachtonderdelen. Nederlandse piloten halen 32 Duitse vliegtuigen neer en nemen deel aan honderden bombardementsvluchten. De RAF bestaat aan het eind van de oorlog uit bijna een miljoen mensen. Van de 900 Nederlanders bij de luchtmacht hebben er ongeveer 650 daadwerkelijk deelgenomen aan operaties; bijna 235 van hen sneuvelen.
