Op 9 januari 1942 krijgen 2000 Joodse mannen het bericht dat zij zich voor een keuring moeten melden bij de Joodsche Raad in Amsterdam. Een dag later worden ze naar werkkampen in de noordelijke provincies gestuurd om vooral ontginningswerkzaamheden voor de Heidemij te verrichten. Na deze eerste groep zouden nog vele Joodse mannen uit alle delen van het land volgen. De eerste ontginning in Drenthe (Zeijerveld) vindt plaats in 1907. Vooral na 1930 heeft de Heidemaatschappij veel projecten in Drenthe voor de ontginning van de heide en bebossing.
Radiodocumentaire Joodse werkkampen (2010)
Deze werkkampen zijn oorspronkelijk bedoeld om werklozen in het kader van de werkverschaffing te huisvesten. Duitse bezetters hebben met de Joodse werkkampen echter een ander doel. Zij willen alle weerbare Joodse mannen isoleren, zodat ze niet in opstand zouden komen. (In 1998 hebben de KNHM en ARCADIS de dubieuze rol van de Heidemaatschappij tijdens de oorlogsjaren erkend, door voor elf joodse voormalige dwangarbeiders 150.000 gulden aan smartengeld uit te keren.)
De 41 kampen blijken uiteindelijk een voorportaal van deportatie naar kamp Westerbork. Ook die werkkampen bij o.a. Oude Willem, Fochteloo, Norg, Echten, Mantinge, Vledder, Orvelte, Oranjekanaal, Gijsselte, Stuifzand, Geesbrug en Hoogeveen worden in de nacht van 2 op 3 oktober ontruimd. De achtergebleven gezinsleden worden van huis gehaald en bij hun mannen en vaders gevoegd.
Duizenden namen van mensen die in Joodse werkkampen hebben gezeten, gevonden in het stadsarchief in Amsterdam, helpen onderzoeker Lion Tokkie in september 2016 verder in zijn onderzoek naar de werkkampen. Zijn vader David Tokkie wordt op 12 januari 1941 van Amsterdam naar werkkamp Kremboong ten noorden van Tiendeveen gebracht om heide te ontginnen. Hij moet vanaf station Hoogeveen naar het kamp lopen. Op maandagnacht 15 juli 1942 ontsnap hij samen met nog twee andere vluchters. Vervolgens gaat hij direct in Amsterdam in het verzet en na verraad duikt hij onder in Almelo. Door het open karakter van het kamp - tot 8 augustus 1942 als de SS en de WA de beveiliging van het kamp overnemen - zijn meer dan 40 jongens gevlucht. In de nacht van 2 op 3 oktober 1942 worden de laatste bewoners van Kremboong naar kamp Westerbork getransporteerd. De naam Kremboong is afkomstig van een suikerrietplantage op Java. (De bossen van het huidige natuurgebied Kremboong worden rond 1860 aangelegd op het Drijbersche Veld als geldbelegging door de voormalige eigenaar van de suikerfabriek).
Lion Tokkie is als onderzoeker verbonden aan het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) en brengt de Joodse werkkampen in beeld. 'We hebben een archief in Amsterdam ontdekt van de J-afdeling van de sociale dienst. Daar zitten zevenduizend kaarten in van Joodse mensen die in werkkampen hebben gezeten. Als we die op één rij zetten, kunnen we precies zien wie in die kampen heeft gezeten, wat voor werk hij of zij deed en hoe lang die persoon er heeft gezeten.'
'Wij hadden het leven lief'. Dat is de naam van een historische roman van Janne IJmker uit Tiendeveen. Het boek gaat over de Joodse werkkampen in Nederland. In Tiendeveen - kamp Kremboong.- wordt het boek op 28 april 2015 uitgereikt aan twee nakomelingen van dwangarbeiders Anneke Boom-Turksma en Lion Tokkie. Het boek vertelt het verhaal van het boerenmeisje Riekie. Zij ontmoet een Joodse dwangarbeider uit een werkkamp in de buurt. De vriendschap wordt doorbroken omdat de Joodse man naar Kamp Westerbork wordt gebracht. Het verhaal is gebaseerd op waargebeurde verhalen.
Monument werkkamp Geesbrug 2008
Kijkdoosmuseum Vledder
Kijkdoosmuseum
De stichting Joodse Werkkampen heeft met veel succes het bestaan van de kampen onder de aandacht weten te brengen. Zo zijn op de plek van die kampen monumenten geplaatst. Ook is in april 2012 een oude barak van het kamp in Fochteloo gedemonteerd, die dienst deed als kippenschuur.
De barakwanden zijn gebruikt voor het opzetten van een Kijkdoosmuseum over de historie van de werkkampen in Vledder. Op 24 april 2014 is het Kijkdoosmuseum in Vledder officieel geopend. Door acht kijkgaten aan de buitenkant van de voormalige barak krijgt de bezoeker een beeld van hoe het leven in zo'n werkkamp was. Het museum is altijd open. Op het moment dat een bezoeker door één van de acht gaten kijkt, gaan er binnen spots aan die schijnen op voorwerpen uit de voormalige werkkampen.
De stichting Joodse Werkkampen wil op het voormalige munitiecomplex in Nieuw Balinge een museum vestigen. Dit munitiecomplex van 19 hectare groot kwam vrij en men zocht er een nieuwe bestemming voor. De stichting Joodse Werkkampen dient een plan in en dit idee wordt uit 50 inzendingen gekozen. De stichting probeerde eerder al in om in Vledder zo’n museum van de grond te krijgen. Daar staan nog barakken op de authentieke plaats van het werkkamp. Een museum is in Vledder echter niet haalbaar.
Het voormalig munitiecomplex in Nieuw Balinge uit 1960 blijkt wel een geschikte locatie, al is hier geen historische link met de Joodse werkkampen. Defensie gebruikt het al niet meer sinds 2009. In 2013 krijgt het complex een Rijk monumentale status.
Barak van Ureterp naar Nieuw Balinge 2012
Drents Diep Munitiedepot Nieuw Balinge 2011
TV item Museum Nieuw Balinge 2013
Koude Oorlog
De expositie over de werkkampen wordt in Nieuw-Balinge gecombineerd met een museum, dat het verhaal vertelt van de Koude Oorlog. De stichting Joodse Werkkampen, stichting Militair Erfgoed en de vereniging Dutch Peace Army proberen deze museumfuncties van de grond te krijgen in samenwerking met de nieuwe eigenaar Natuurmonumenten. De Dienst Landelijk Gebied (DLG) draagt het munitiedepot in maart 2011 over aan Natuurmonumenten.
Om de Nederlandse bevolking in tijden van oorlog en rampen te beschermen wordt in 1952 de organisatie BB, Bescherming Burgerbevolking, opgericht. De gedachte aan een conventionele oorlog maakt gaandeweg plaats voor die aan een nucleaire oorlog met atoomwapens.
Drenthe kent vier bunkers. Bovenop de provinciale commandobunker in de Brunelstraat in Assen zijn twee woningen gebouwd. Emmen, Hoogeveen en Assen hebben ook nog een plaatselijke commandopost (Drenthe was opgedeeld in drie ‘kringen’). De ondergrondse commandobunker van aan de Klepel in Emmen is waarschijnlijk de best bewaarde Nederlandse bunker uit de Koude Oorlog. Dat blijkt in 2014 uit landelijk onderzoek. De bunker is in gebruik bij de Emmer stichting Archeologie en Monument (SAM) die de monumentenstatus voor de bunker wil aanvragen. Hierdoor wordt eventuele sloop in de toekomst voorkomen.
Anne van der Meer werkt als hoofd BB in een villa aan de Dr. Nassaulaan in Assen. In de achtertuin wordt een ondergrondse bunker gebouwd. Daarin is dan een commandocentrum gevestigd. Jarenlang houdt Van der Meer zich bezig met het organiseren van oefeningen en het mobiliseren van vrijwilligers. De bunker verkeert in nog geheel authentieke staat.
De Drentse fotograaf Martin Bruining reist van Moermansk tot aan de Zwarte Zee om de restanten van de koude oorlog te fotograferen. Dat brengt hem ook naar Havelterberg. Daar is – net als in ’t Harde - van 1961 tot 1992 een Amerikaanse basis, waar kernkoppenwaren opgeslagen zijn voor de 762 mm Honest John - met een bereik van 30 km -door de 119 Afdeling Veldartillerie. Later worden dat kernkoppen van de Lance-raket van de 129 Afdeling Veldartillerie. Tegenwoordig is er alleen nog een wachttoren met plaquette aanwezig. De rest is in 1999 ondanks vragen van de Statenfractie van de VVD verwijderd.
Wachttorens
Om op alles degelijk voorbereid te zijn besluit de Nederlandse regering een waarnemingsnetwerk met 140 wachttorens op te zetten. Daarvoor wordt op 1 mei 1950 het Korps Luchtwacht Dienst (KLD) opgericht dat tot taak heeft vijandelijke laagvliegers op te sporen, landingen van Russische parachutisten, verdachte scheepsbewegingen en explosies van atoombommen door te geven. De radar is nog niet gevoelig genoeg om laagvliegende vliegtuigen op te sporen. Ze doen dienst tot het midden van de jaren zestig.
Bij Schoonebeek staat nog zo’n toren van ruim elf meter hoge en bijna 40.000 kilo zwaar langs het Schoonebekerdiep, dat hier de grens vormt met Duitsland. Er is ook nog een één bewaard gebleven ten noordwesten van Rechten. Die toren is eigendom van Staatsbosbeheer. Beide torens zijn een provinciaal monument. Landelijk zijn er nog 19 torens overeind gebleven.
Stichting Luchtwachttoren 701 Warfhuizen en Het Groninger Landschap hebben samen met de particuliere eigenaar de schouders gezet onder het behoud van Luchtwachttoren 701.Ze verwachten in 2016 te starten met restauratiewerkzaamheden.De trappen en vloeren zijn ooit uit veiligheidsoverwegingen verwijderd. Het casco is dringend toe aan een grondige onderhoudsbeurt.
Dorpsbelangen Schoonebeek wil toren opknappen
De luchtwachttoren op de grens met het Duitse Emlichheim is naast een provinciaal monument, ook een monument voor Schoonebeek en omgeving uit de Koude Oorlog. Maar de toren moet fors worden gerenoveerd om 'm te behouden voor de toekomst. En daar blijkt een flink prijskaartje aan te hangen. Uit onderzoek blijkt dat de kosten minimaal anderhalve ton zijn. Dat onderzoek wordt verricht door de werkgroep renovatie luchtwachttoren in opdracht van Dorpsbelangen Schoonebeek. De luchtwachttoren heeft last van betonrot en het gevaar bestaat dat in de toekomst stukken beton naar beneden vallen. Daarom staat er al een hek omheen. Dorpsbelangen Schoonebeek is in 2016 op zoek naar sponsors die willen meebetalen aan een renovatie.
De Koude Oorlog bunker Assen 2009
Fotograaf legt koude oorlog vast 2013
Munitiedepot Nieuw Balinge museum 2011
Open dag munitiedepot Nieuw Balinge 2009
PeerGroup in munitiedepot Donderen 2009
Website Joodse werkkampen 2008
BB Bunker Emmen uniek monument in Nederland (2014)
