Lancasters komen neer bij Nieuw-Dordrecht, Eelderwolde, Gieten en Anreep
Op de begraafplaats van Nieuw Dordrecht bevinden zich 24 oorlogsgraven van gevallen R.A.F. bemanningsleden. Het eerste vliegtuig in de gemeente Emmen stort op 20 februari 1943 neer in Nieuw-Dordrecht. De gemeente begraaft de omgekomen vliegers op de begraafplaats te Nieuw-Dordrecht. Zeven andere toestellen, vier Engelse en drie Amerikaanse, komen in de vijftien daarop volgende oorlogsmaanden neer in de gemeente Emmen. Omgekomen bemanningsleden van deze toestellen worden ook op deze begraafplaats begraven.
Op 23 augustus 1943 vlak voor middernacht stort de Lancaster bommenwerper ED550 van 207 Sqdn brandend neer op een woning aan de Heerenstreek in Nieuw-Dordrecht. Maar ook tal van andere panden worden totaal vernield. De schade in het dorp is enorm. De piloot, de 22-jarige sergeant George Osmer, heeft kort daarvoor nog wel de meeste bommen laten vallen op de es tussen Emmen en Noordbarge. Zes van de zeven bemanningsleden sneuvelen.
In het huis verliezen drie bewoners hun leven: Jan de Vries (41), Annigje de Vries Jalving (41) en Willem de Vries (8). De andere kinderen uit het gezin, Els, Bouke, Bertus, Grada, Annie en Grietje, overleven de ramp. De bommenwerper is één van de 55 slachtoffers van nachtjager-aas Hans-Dieter Frank, die zelf een maand later met zijn Messerschmitt Bf 110 bij een botsing met een andere nachtjager boven Duitsland verongelukt. (Piet Pomp maakt als kind de tragedie van 23 augustus 1943 bij Nieuw-Dordrecht mee en vertelt daarover in de serie 'Mien Oorlog oeze naogedachtenis' van het Oorlogs-- en Informatiecentrum Drenthe (OICD).)
Monument Nieuw-Dordrecht
Op de begraafplaatsvan Nieuw-Dordrecht liggen ook acht van de negen bemanningsleden van een Lancaster, die op 14 januari 1944 neerkomt bij Klazienaveen.
In de nacht van 22 op 23 mei 1944 wordt kort na middernacht de Lancaster van Ken Lane in een luchtgevecht beschoten en stort even later bij Nieuw-Weerdinge (Siepelveen) neer. Vier bemanningsleden ontsnappen aan de dood door uit het toestel - toestel ND963 van No.83 Sqn - te springen. Daaronder commandant Lane, die op 3 mei 1980 een monument onthuld in Nieuw-Dordrecht voor alle gevallen collega's in die regio.
Daarbij is Commissaris van de Koningin mevrouw Schilthuis aanwezig, maar ook burgemeester Beusekamp van de Gemeente Emmen, de Militair Attaché van de Engelse Ambassade en een bus vol Engelse nabestaanden getuige van de onthulling. Een Engels Militair muziekkorps van een basis in Mönchengladbach maakt de herdenking extra plechtig.
De 90-jarige RAF-veteraan Dick Raymond, lid van de bemanning van Lane, is op 4 mei 2015 eregast bij de Dodenherdenking in Nieuw-Dordrecht. De herdenking wordt voorafgegaan door een dienst in de Hervormde kerk. De Koninklijke Luchtmacht maakt vlak voor Dodenherdenking een eresaluut door een zogenoemde fly-by met een historische Spitfire.
Gieten en Anreep
Op de avond van 20 oktober 1943 komen enkele uren na elkaar drie twee Lancaster-bommenwerpers neer in Drenthe. De eerste om 19.20 in Gieten, de tweede om 22.35 bij Eelderwolde en de derde tien minuten later bij Anreep. Om 22.20 stort ook nog de Mosquito van luitenant Mellor van 139 squadron neer bij Mantinge in de toenmalige gemeente Westerbork.
Het is de nacht van de eerste serieuze aanval op Leipzig. De 358 Lancasters die de lange reis maken hebben last van het slechte weer. De stadskern wordt gemist, er vallen alleen bommen in buitenwijken. Zestien Lancasters gaan verloren, een relatief hoog aantal. De Mosquito behoort tot een pathfinder-squadron, dat voorop gaat. Op de terugweg naar thuisbasis Wyton valt een motor uit en ook de instrumenten geven de geest. Luitenant Archibald Albert Mellor en zijn waarnemer Brown springen er uit. Brown wordt gevangen genomen, maar Mellor weet in december via een pilotenlijn via de Pyreneeën en dus Spanje te ontsnappen.
De Lancaster JB 175 MG-A, behorend bij het zevende pathfinder squadron, stort neer op de es van Gieten. Op weg van Oakington naar Leipzig wordt de Lancaster aangevallen door Heinz-Wolfgang Schnaufer. Het toestel stort brandend neer bij het Zwanemeerbos. Alle zeven bemanningsleden komen hierbij om het leven, eentje wordt met een ongeopende parachute gevonden. Het is de tweede Lancaster die Schnauffer die avond neerhaalt.
Een andere Lancaster bommenwerper wordt boven Groningen neergeschoten. Het vliegtuig van piloot Theo Simpson stort tijdens zijn 25e missie neer bij Eelderwolde, waarbij de gehele zevenkoppige bemanning van het 100 RAF Squadron het leven laat.
Vermoedelijk is de dader oberfeldwebel Heinz Vinke. Die heeft weer eens een succesvolle avond. Hij schiet ook nog een Lancaster uit de lucht bij Anreep en even later ook eentje bij Nijmegen. De 23-jarige Vinke is een ‘aas’ bij de Luftwaffe. Alleen in 1943 haalt hij met een Messerschmitt Bf 110s 29 toestellen neer en in 1944 nog eens 17 voordat hij zelf boven Frankrijk sterft.
Het ridderkuis voor Heinz Vinke uit handen van Luftwaffe-bevelhebber Hermann Göring.
De Lancaster bommenwerper van de 30-jarige squadronleader Richard John Manton van 83e Pathfinder Squadron stort neer op een akker van boer Joling in Anreep. Alle zeven bemanningsleden komen om het leven. De Lancaster is op de terugweg naar de thuisbasis in Wyton, als Vinke het vliegtuig in het vizier krijgt. De bemanning wordt begraven op de Zuiderbegraafplaats in Assen.
Richard John Manton
Door een initiatief van het 'Comité Vrienden van het Lancastermonument' in samenwerking met de gemeente Assen komt een bijzonder monument tot stand. Dat wordt onthuld op 20 oktober 1999.
Het monument is sindsdien al een aantal malen gerestaureerd. In 2004 wordt het propellerblad ontvreemd, maar dankzij de Royal Air Force kon een hernieuwd monument met een ander propellerblad worden onthuld. In juli 2012 werd het vliegtuig met de gebroken vleugel, een belangrijk bestanddeel van het monument, met geweld van de rest van het monument gescheiden. Ook in mei 2013 wordt het monument weer beschadigd.
In oktober 2013, 70 jaar na de crash, wordt niettemin de laatste grote herdenking bij dit monument gehouden. In 2008 werd overigens ook al de laatste grote herdenking gehouden. Op 5 mei 2011 vliegt een originele Lancaster-bommenwerper over het monument in Anreep en landt daarbij op vliegveld Eelde. Het Lancaster Monument wordt in juli 2014 voor de vierde keer vernield. Het bronskleurige vliegtuigje - inmiddels van kunststof - is er weer afgerukt en wordt vervangen. De gemeente Assen schat de schade op 1500 euro.
In oktober 2016 wordt er een nieuw informatiebord in Anreep geplaatst. Aanleiding is de succesvolle speurtocht naar een foto van het tot dan niet zichtbare gezicht van bemanningslid Frank Earnshaw.
